नेपाली
सम्बन्ध विच्छेदमा मध्यस्थकर्ताको भूमिका
This post is also available in:
English
सम्बन्ध विच्छेदमा मध्यस्थकर्ताको भूमिका
सम्बन्ध विच्छेद मुद्दामा दुवैथरीले अदालतको प्रक्रियामा जाँदा दुवै पक्षलाइ बेफाइदा हुन्छ । अदालतमा लामो समय सम्म सम्बन्ध विच्छेद मुद्दा लम्ब्याउँदा खर्च बढ्ने र दु:ख पाउने हुँदा मध्यस्थकर्ता राख्दा सम्बन्ध विच्छेद चाँडै हुन्छ ।
Table of contents
मध्यस्थ नियुक्त कसरी गर्ने
मुलुकी देवानी संहिता २०७४ को दफा ९७ बमोजिम सम्बन्ध विच्छेदको लागि निवेदन परेमा अदालतले दुबै पक्षलाइ मेलमिलाप होस् भनेर मेलमिलाप केन्द्रमा पठाउनु पर्छ भनिएको छ । यसरी सम्बन्ध विच्छेद मुद्दामा यदि मिलापत्रको माध्यम अनुसार सम्बन्ध विच्छेद नभएमा अनिवार्य रूपमा मध्यस्थकर्ता नियुक्ती गर्नु पर्दछ । एक उचित मध्यस्थकर्ताले राम्रो सँग परामर्श दिन सक्दछ। जिल्ला अदालतमा मध्यस्थकर्ताको नाम उपलब्ध हुन्छ। उक्त मध्यस्थकर्ताबाट जाच गरी कुनै एक रोज्न सकिन्छ। डिभोर्स नेपाल डटकमले सम्बन्ध विच्छेदमा नि:शुल्क सल्लाह दिने उदेश्य राखेको छ । त्यसैले हामी सँग अनुभवी मध्यस्थकर्ता हुनुहुन्छ । उदाहरणका लागि डिभोर्स नेपाल डटकममा ३० वर्ष न्याय सेवामा काम गर्नुभएको महिला कानून व्यवसायी हुनुहुन्छ ।
मध्यस्थकर्तामार्फत गरिने विवाद समाधानका फाइदा:
१. विवादको विषय पहिचान हुने:
मध्यस्थताको प्रक्रियमा दुबै पक्षलाइ एक ठाउमा राखेर सल्लाह गर्ने वातावरणा सृजना गर्नुपर्दछ । नेपालमा प्राय पतिहरू रोजगारीको लागि विदेश गएका हुन्छन् । लामो समयसम्म पति सँग बसोबास नभएको कारणले असमझदारी बढ्दै गएको हुनसक्छ । पति पत्नी बीच लामो समय सम्म कुराकानी नहुँदा विवाद सृजना भएको हुनसक्छ । यस्ता विषयहरूको उपयुक्त समझका साथ पहिचान गर्नुपर्दछ । विवादका पक्षहरूको मध्यस्थकर्ता समक्ष छलफल गर्दा विवादको विषय पहिचान हुने वातावरण बन्दछ ।
२. सशक्तिकरण:
सम्बन्ध विच्छेद मुद्दा अदालती प्रक्रिया मार्फत अगाडि जाँदा परिणाम न्यायाधीशको इच्छा अनुसार हुने गर्दछ । पक्षको हातमा सम्बन्ध विच्छेदको परिणाम नहुँदा समस्याको वास्तविक समाधान हुँदैन । यसको विपरीत मध्यस्थकर्ता मार्फत विवाद र सम्बन्ध विच्छेद गर्दा पक्षको सशक्तीकरणा भै उनीहरू आफ्नो समस्याको समाधान आफैमार्फत गर्नसक्ने वातावरण बन्न सक्छ । त्यसैले व्यक्तिको सम्पत्ति सम्बन्धी र बच्चाको पालन पोषण सम्बन्धी विवाद मध्यस्थकर्ता मार्फत पक्ष आफैले मिलाउँदा राम्रो हुन्छ ।
३. समय कम लाग्नेः
मध्यस्थकर्ता मार्फत विवाद समाधान गर्दा कम समय लाग्दछ । तपाइले सम्बन्ध विच्छेद मुद्दा अदालतको मार्फत अगाडि जाँदा साक्षी बकपत्र , सम्पत्ति विभाजन र पुनरावेदनको लामो प्रक्रिया गर्दा लामो समय लाग्छ ।
४. आर्थिक भार कम पर्ने:
मध्यस्थकर्ता मार्फत सम्बन्ध विच्छेदको विवाद सावधान गर्दा वकालतको खर्च कम लाग्दछ । यसको विपरीत अदालती प्रक्रिया लामो हुने भएकाले आर्थिक भार बढी पर्न जान्छ ।
५. गोपनीयता:
अदालती प्रक्रिया अनुसार खुला इजलास मार्फत बहस गरी सम्बन्ध विच्छेद गर्दा सबैले थाहा पाउँछन् किनभने अदालती फैसलाहरू सार्वजनिक अभिलेख हुन् । यसको विपरीत मध्यस्थकर्ता मार्फत सम्बन्ध विच्छेद गर्दा विवाद सम्बन्धित पक्षहरूसँग मात्र गोप्य रहन्छ, बाहिर जाँदैन । अर्को कुरा अदालतमा मुद्दा परेपछि फैसला प्रमाणको रूपमा रहन्छ तर मध्यस्थताका क्रममा भएको वार्तालापलार्इ प्रमाणको रूपमा लिन मल्दैन ।
६. परिवार व्यवस्थापन गर्ने सर्वोत्तम विधि:
मध्यस्थता मार्फत गरिने सहमति विश्वसनीय हुने, पक्षहरूको प्रतिबद्धता रहने विभिन्न अनुसन्धानले देखाएका छन् । अर्को कुरा मध्यस्थकर्ताको माध्यमबाट सम्बन्ध विच्छेद गर्दा पुनः विवाद हुदैन । साथै मध्यस्थता माफर्त सम्बन्ध विच्छेद गर्दा सदाको लागि विवाद समाप्त हुन्छ ।
७. खराब नतीजाबाट जोगाउँछ:
अदालती प्रक्रियामा जाँदा व्यक्तिको समय, शक्ति र सम्पत्तिको धेरै खर्च हुन्छ । यस्तोमा मुद्दा हार्दा परिणाम खराब हुनसक्छ । तर मध्यस्थताले खराब परिणाम बाट जोगाउँछ । मध्यस्थतामा द्वारा विवादको समाधान गर्दा दुबै पक्षले जितेका हुन्छन् । यसमा कुनै पक्षले हार्ने भन्ने हुँदैन ।
